Serafima

Op 28 juni 1923 werd Serafima Zipa geboren. In Kozliv, Oekraïne. Onlangs vierde ze haar honderdste verjaardag, in woonzorgcentrum Wilhelmina in Apeldoorn.

Toen ze haar levensverhaal vertelde, dacht ik: dit lijkt wel een korte samenvatting van de geschiedenis van Europa van de afgelopen honderd jaar. Natuurlijk, we zijn allemaal kleine radertjes in de geschiedenis. Het leven is lang niet altijd maakbaar. We hebben maar tot op zekere hoogte invloed op ons eigen verhaal. Maar bij sommige mensen wordt dat wel heel duidelijk zichtbaar.

Serafima was een boerendochter. Haar ouders werden door Stalin gedwongen hun bezit op te geven, maar weigerden dat. Ze vluchtten en kwamen terecht in Jalta, op de Krim. Dat was in 1930, Serafima was zeven jaar. Het gezin leed net als bijna alle andere Russen zwaar onder de hongersnood die het gevolg was van Stalins landbouwbeleid. En als Oekraïners hadden ze het extra zwaar te verduren.

In 1941 viel Hitler Rusland binnen. Serafima’s vader en oudste broer moesten het leger in. Zelf ging ze als verpleeghulp gewonde Sovjetsoldaten verzorgen, in Sebastopol.  Ze werd gevangen genomen en op transport naar Duitsland gezet. In het ziekenhuis van de stad Halle werd ze tewerkgesteld als verpleegster. Daar ontmoette ze een Nederlandse dwangarbeider. Serafima en haar vriend overleefden verschillende bombardementen. Na de oorlog vestigden ze zich als getrouwd stel in Enschede. Samen kregen ze drie zonen.

Pas in 1955 lukte het haar haar familie in Oekraïne op te sporen: al die tijd wist ze niet wat er van hen was geworden. Na Stalins dood in 1957 was het weer mogelijk elkaar over en weer te bezoeken.

Inmiddels heet Serafima mevrouw De Wit-Zipa en heeft ze zes kleinkinderen en acht achterkleinkinderen. Nog steeds heeft ze contact met haar familie in Oekraïne. Maar opnieuw lijden zij onder de gevolgen van een dictatoriaal regime.

Serafima’s grootste wens? Dat ze nog mag meemaken dat haar moederland, Oekraïne, in vrede en vrijheid mag uitgroeien tot een democratie. Ik hoop van harte dat haar wens snel in vervulling gaat.

Ton Heerts