Herdenking in het Oranjepark
Vandaag, op 4 mei, herdenken wij alle burgers en militairen die in Nederland of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord in oorlogen en bij vredesoperaties, sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Vandaag, op 4 mei, herdenken wij alle burgers en militairen die in Nederland of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord in oorlogen en bij vredesoperaties, sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
In de gemeente Apeldoorn staan we op deze dag in het bijzonder stil bij de slachtoffers onder onze eigen bevolking.
Onder hen waren 1.400 Joodse Apeldoorners, van wie de meesten patiënt of personeelslid waren van de Joodse psychiatrische instelling het Apeldoornsche Bosch. In de nacht van 21 op 22 januari 1943 werden zij uit hun kamers gehaald en afgevoerd naar Auschwitz. Niemand van hen keerde terug.
Hun nabestaanden en de weinige Joodse Apeldoorners die de oorlog wel overleefden, voelden zich daarna hier niet welkom. Ze werden kil behandeld. Harteloos en onrechtvaardig. Dat weten we uit recent onderzoek, maar als we eerlijk zijn, wisten we het eigenlijk ook al uit verhalen.
Dat is pijnlijk. En beschamend.
Want we hadden onze vrijheid met hen moeten delen.
We hadden hun lijden en het hen aangedane onrecht moeten erkennen. We hadden oog en oor voor hen moeten hebben en hen met open armen moeten ontvangen.
Dat deden we niet. En dat is niet meer echt goed te maken. Het enige wat we wel nog kunnen doen, is deze inktzwarte bladzijde van onze geschiedenis onder ogen zien.
En ons vervolgens afvragen:
Wat doen wij, hier en nu, als we worden geconfronteerd met onrecht en met kwetsbaarheid?
Oordelen over anderen, lang geleden, of ver weg, is gemakkelijk. Maar wat doen wij als we voor echte keuzes komen te staan? Staan we echt klaar voor anderen als het moeilijk wordt?
Het is hartverwarmend om te zien hoeveel mensen, ook in Apeldoorn hun hart en hun deur open zetten voor de mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht. Want zeggen wij niet ieder jaar, op 4 mei, “Dit nooit weer”? Voor de Oekraïners ís het er weer. En daarmee is het er ook voor ons weer, voor ons allemaal in Europa. De oorlog is ineens weer dichtbij.
Voor vluchtelingen uit landen als Afghanistan, Syrië en Eritrea is de oorlog in hun land net zo erg. Net zo dichtbij. Toch is de ontvangst van hen vaak minder hartelijk. In Europa, in Nederland, en ook in Apeldoorn.
We kennen allemaal de beelden van uitgeputte mensen die na een lange, vaak barre tocht, over plastic stoeltjes hangen in Ter Apel.
Ook dat is pijnlijk, en beschamend. En het botst en schuurt aan alle kanten met het beeld dat we als Nederlanders graag van ons zelf neerzetten. Het beeld van het hardwerkende, ruimdenkende en vrijheidsminnende volk aan de Noordzee, in contact met de hele wereld via handel en reizen.
Vrijheid is geen individuele situatie, vrijheid is een collectief goed. Vrijheid is pas echte vrijheid als die voor iedereen geldt. En natuurlijk zijn wij niet als land of als persoon verantwoordelijk voor alle leed en ellende op de wereld. En natuurlijk kunnen wij niet alle vluchtelingen en ontheemden in ons land opvangen.
Dat wordt ook niet van ons gevraagd. De meeste vluchtelingen, overal ter wereld, worden nog steeds in hun eigen regio opgevangen.
Wat wel van ons gevraagd wordt, is mededogen. Daadkracht. En zelfreflectie.
Precies de vragen die we onszelf 77 jaar geleden hadden moeten stellen, toen er uitgemergelde mensen op de stoep stonden in wier huis wij woonden. En toen we de deur dicht deden.
Laten we niet dezelfde fouten maken. Laten we leren van onze eigen geschiedenis.
We kunnen de klok niet terugdraaien.
We kunnen wel nieuwe zwarte bladzijden voorkomen.
Vrijheid in verbondenheid. Laat dat ons antwoord zijn.
Burgemeester Ton Heerts heeft geen vast spreekuur.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met zijn secretaresse via het telefoonnummer 14 055. Gesprekken met de burgemeester vinden in principe plaats in het stadhuis.
